وضعیت سلامتی انسان در دوران کودکی و نوجوانی همچون سنگ بنا یا پی یک ساختمان است. بسیاری از مشکلات سلامت که افراد در بزرگسالی با آن دست و پنجه نرم میکنند، ریشه در عادات غلط و بیتوجهیهای _بعضاً کوچک، اما مهم_ کودکی است. یکی از اقدامات به نسبت ساده، در عین حال مهم و اثرگذار در این دوران، مصرف مکملها، به خصوص مصرف قرص زینک پلاس برای کودکان است.
هر پدر و مادری دوست دارند که تمام تلاش خود را در تربیت، سلامت و رشد فرزندشان صرف کنند. یکی از راههایی که بسیاری از والدین برای بهبود رشد جسمی فرزند خود در نظر میگیرند تهیه کردن مکملهای مخصوص کودکان است. در میان تنوع عظیم و گیجکنندهی این مکملها، مکملهای حاوی زینک نیز بخش قابل توجهی را به خود اختصاص میدهند. البته که این عنصر در سلامت آیندهی فرزند شما تأثیر بسیار عمیقی خواهد داشت، با این حال پیش از تهیه کردن آن باید به نکات مهم دربارهی این مکملها نیز توجه کرد. اگر در فکر تهیه کردن یکی از این مکملها، خصوصاً قرص زینک پلاس دانا، برای فرزند خود هستید، این مقاله برای شما است. در این مقاله از وبلاگ داروخانه آنلاین دارو به همهی مسائل پراهمیت پیرامون مصرف این عنصر پرفایده برای کودکان خواهیم پرداخت.
زینک چیست؟
زینک یا روی یکی از عناصر جدول تناوبی مندلیف باعدد اتمی ۳۰ است. این فلز در طبیعت به شکل مادهای جامد با رنگ نقرهای- سفید با هالهای از رنگ آبی یافت و در معرض جریان هوا به سرعت کدر میشود. در صنایع مختلف این فلز با فلزات گوناگون مخصوصاً آهن ترکیب میشود تا از اکسایش آن جلوگیری کند. روی همین طور در غذاهای مختلفی مثل لوبیای سفید، نخود، گریپ فروت، هندوانه، جگر، ران و سینهی مرغ، بادام، مغز تخمهی آفتابگردان و دانهی سویا نیز قابل دریافت است. این فلز در فرآیندهای مختلف بدن انسان هم به اندازهی صنایع نقشی پررنگ بازی میکند. بد نیست بدانید که روی در فرایند تولید دست کم ۳۰۰ آنزیم دخیل است. در این مقاله به اثرات آن بر سلامت کودکان خواهیم گفت.
تأثیر مصرف قرص زینک پلاس برای کودکان
فلز روی که با نامهای گلوکونات زینک، سولفات زینک هم در مکملهای مخصوص کودکان شناخته میشود، یک ریز عنصر کمیاب و ضروری است. میتوان گفت که روی به اندازهی آهن در بدن انسان پرکاربرد و فراوان است. در سال ۱۹۶۳ میلادی روی مادهای ضروری برای سلامت انسان شناخته شد. از چشمها، مغز و پانکراس، تا کلیهها، کبد و غدد فوق کلیوی برای عملکرد سالم و طبیعی خود به روی نیاز دارند.
روی برای عملکرد درست انسولین (هورمون کاهندهی قند خون) لازم است. همین طور در سنتز پروتئین و DNA نقش مهمی دارد. استخوان و دندانهای کودکان (و بزرگسالان) برای سلامت ماندن به روی نیاز دارند. مصرف روی همچنین برای جلوگیری از بروز بعضی معلولیتهای مادرزادی مفید است. روی در تبادل دی اکسید کربن بین ریه ها و جریان خون نقشی فعال دارد. همچنین عهدهدار بخشی مهم از عملکرد آنزیمها در کبد و روده است. تحقیقات همچنان ادامه دارد اما روی احتمالاً به بهبود سریعتر زخم و همچنین حفظ سطوح طبیعی ویتامین A کمک میکند.
نوزادان و کودکان از افزوده شدن روی به برنامهی غذایی خود سود میبرند. دادههای جدید نشان میدهد که افزایش سطح این مادهی معدنی میتواند به کودکان کمک کند تا به قد و وزن سالم برسند. از طرفی به دلیل پیامدهای مهم و البته منفی کمبود روی برای رشد کودکان، پیشنهاد میشود مداخلات برای بهبود سطح روی جمعیت در نظر گرفته شود. غنی کردن غذاها و خوراکیها با روی یکی از بهترین روشها برای این هدف به نظر میرسد. اما تا زمانی که خوراکیهای بیشتری با زینک غنی بشوند، میتوانیم با مشورت و صلاحدید پزشک از مکملهای حاوی آن که برای کودکان تولید شدهاند، استفاده کنیم. یکی از بهترین و پرفروشترین مکملهای حاوی زینک که برای کودکان تولید میشود، کپسول زینک پلاس ب کمپلکس مناسب کودکان و نوجوانان از نام تجاری معتبر دانا است.
گروههای مختلف سنی به چه میزان زینک در روز نیاز دارند؟
نیازهای تغذیهای هر یک از ما با هم متفاوت است و دقت نکردن به این نکته میتواند باعث پایین آمدن و کمبود مواد مغذی در بدن، یا مسمومیت با آنها شود. به همین دلیل واجب است که از مرز خطر این میزان آگاه باشیم و از آن دوری کنیم. در ادامه جدولی خواهید دید که این مرز خطر را برای مقدار مصرف روزانهی روی اطلاع میدهد:
گروه سنی | مقدار زینک مجاز روزانه |
نوزادان بین ۰ تا ۶ ماه | ۲ mg |
نوزادان بین ۷ ماه تا ۱ سال | ۳ mg |
کودکان بین ۱ تا ۳ سال | ۳ mg |
کودکان بین ۴ تا ۸ سال | ۵ mg |
کودکان بین ۹ تا ۱۳ سال | ۸ mg |
دختران نوجوان بین ۱۴ تا ۱۸ سال | ۹ mg |
پسران نوجوان بین ۱۴ تا ۱۸ سال | ۱۱ mg |
مردان ۱۹ سال و بالاتر | ۱۱ mg |
زنان ۱۹ سال و بالاتر | ۸ mg |
زنان باردار بین ۱۴ تا ۱۸ سال | ۱۲ mg |
زنان باردار ۱۹ سال و بالاتر | ۱۱ mg |
زنان شیرده ۱۴ تا ۱۸ سال | ۱۳ mg |
زنان شیرده ۱۹ سال و بالاتر | ۱۲ mg |
کپسول زینک دانا چیست و چه فوایدی برای کودکان دارد؟
همان طور که گفته شد، کودکان نیاز ویژهای به زینک یا همان روی دارند. پیامدهای بیتوجهی کردن به اثر عمیقی که روی در رشد و بلوغ کودکان و نوجوانان دارد، میتواند تا پایان عمر همراه افراد باقی بماند. از همین رو برند شناختهشدهی دانا دست به تولید مکملی مخصوص این گروه سنی زده است. هر بسته از این مکمل حاوی ۶۰ عدد قرص است و دست کم برای ۱ تا ۲ ماه (بسته به میزان مصرف) کفایت میکند و قیمت آن مقرون به صرفه است.
اگر در خانه کودک و نوجوان در سنین مختلف داشته باشید، با خرید این مکمل نیازی به تهیه کردن دو مکمل مختلف نخواهید داشت. با این حال پیش از مصرف حتماً با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید. این قرصها به دلیل اندازهی مناسب، مشکلی در بلع برای کودکان ایجاد نمیکنند. کپسول زینک دانا، نه تنها حاوی مادهی ارزشمند زینک است، بلکه ویتامینهای واجب و مفید دیگر از جمله B1، B2 و B6 را نیز دارا است. همچنین طعم و بوی خاص یا ناخوشایندی نیز ندارد که کودکان را بیازارد یا باعث از بین رفتن رغبت و میل آنها در مصرف شود.
ترکیبات قرص زینک پلاس دانا
ویتامین یا مادهی معدنی |
میزان مادهی موجود در هر کپسول |
ویتامین ث | ۴۰ mg |
روی | ۵ mg |
ویتامین B1 | ۰/۶ mg |
ویتامین B2 | ۰/۶۵ mg |
ویتامین B6 | ۰/۶۵ mg |
ویتامین B12 | ۲ mcg |
ویتامین B7 | ۲۰ mcg |
اسید فولیک | ۱۵۰ mcg |
ویتامین B3 | ۴ mg |
ویتامین B5 | ۲ mg |
چه خوراکیهایی حاوی زینک (روی) هستند؟
همهی افراد باید هر روز غذاهای دارای روی بخورند زیرا متأسفانه بدن انسان توانایی ذخیره کردن آن را ندارد. مکملهای روی در شکلها و دوزهای مختلف در بازار وجود دارند. استفاده از دو فرم سولفات روی و گلوکونات روی در مکملها متداولتر است. سولفات روی غلظت بیشتری (۲۳ درصد در ۱۰۰ میلیگرم) نسبت به گلوکونات روی (۱۴/۴ درصد در ۱۰۰ میلیگرم) دارد. شما باید روی را از طریق خوراکیها دریافت کنید و با مصرف مکملها کمبود احتمالی آن را جبران کنید.
معمولاً افرادی که از برنامههای غذایی گیاهی و بدون گوشت پیروی میکنند، روی کمتری نسبت به باقی افراد از غذاها دریافت میکنند. این کمبود گاهی چنان شدید است که ممکن است گیاهخواران تا ۵۰ درصد بیشتر از غیر گیاهخواران به مصرف روی در روز نیاز داشته باشند. در جدول زیر چند مورد از خوراکیهایی که غنی از زینک هستند را میبینید و با نگاه به جدول قبلی متوجه میشوید با میل کردن چه مقدار از آنها، چه درصدی از میزان زینک لازم در روز را دریافت میکنید.
مادهی غذایی | مقدار زینک موجود در مادهی غذایی | کالری |
کینوا | ۲ mg در هر پیمانه | ۲۲۲ کالری |
پنیر چدار | ۰/۹ میلیگرم در هر ۲۸ گرم | ۱۱۴ کالری |
شیر | ۱/۲ میلیگرم در هر لیوان | ۱۰۳ کالری |
مغز تخمهی کدو | ۳ میلیگرم در هر ۲۸ گرم | ۱۲۸ کالری |
عدس | ۳ میلیگرم در هر لیوان (پخته) | ۲۳۰ کالری |
ارده | ۱۰/۴ میلیگرم در هر ۱۰۰ گرم | ۵۹۵ کالری |
گردو | ۳/۰۹ میلیگرم در هر ۱۰۰ گرم | ۱۸۳ کالری |
آووکادو | ۱/۳ میلیگرم در هر عدد | ۱۶۰ کالری |
انار | ۰/۶ میلیگرم در هر پیمانه | ۱۴۴ کالری |
دانهی خشخاش | ۶/۳ میلیگرم در هر ۱۰۰ گرم | ۵۲۵ کالری |
فرمهای مختلف روی و تفاوت آنها
در بازار مکملهای غذایی تنوع فراوانی از مکملهای حاوی زینک وجود دارد. یکی از مهمترین تفاوتها میان این محصولات نوع روی به کار رفته در آنها است. هر کدام از شکلهای مختلف زینک، اثرات متفاوتی بر ابعاد گوناگون سلامت شما می گذارد. در ادامه چند فرم پرکاربرد از زینک که در مکملها یافت میشود، به شما معرفی خواهیم کرد:
– زینک گلوکونات
شاید بتوان گفت که این نوع از زینک رایجترین شکل آن در داروهای OTC (بدون نیاز به نسخهی پزشک) است. گلوکونات روی در بعضی از داروهای سرماخوردگی مانند اسپریهای بینی هم استفاده می شود.
– استات روی
مانند زینک گلوکونات، استات روی نیز در تولید قرصهای سرماخوردگی استفاده میشود. این ترکیب اثر خوبی در کاهش علائم دارد و باعث بهبودی سریعتر سرماخوردگی فصلی میشود.
– سولفات روی
تحقیقات نشان داده است که سولفات روی نه تنها به جلوگیری از کمبود روی کمک میکند، بلکه در کنترل و درمان جوش صورت و بدن نیز مؤثر است.
-پیکولینات روی
بر اساس یافتههای یک مطالعه قدیمی، بدن ما انسانها این شکل از روی را بهتر از سایر شکلهای روی _از جمله گلوکونات روی و سیترات روی_ جذب میکند.
-اوراتات روی
در این شکل، مولکول عنصر روی به یک ترکیب به نام اسید اوروتیک متصل می شود. از خواص این نوع از روی، میتوان به ترمیم سریعتر زخمها و کمک به سلامت استخوانها و مفاصل اشاره کرد.
-سیترات روی
نتایج یک مطالعه در سال ۲۰۱۴ میلادی نشان داد که این نوع از روی درست به خوبی گلوکونات روی جذب میشود، به علاوهی آن که طعم تلخی آن کمتر و به همین دلیل مصرف آن سادهتر و خوشایندتر است.
شربت زینک یا قرص زینک؛ کدام برای کودکان بهتر است؟
تفاوت چندانی در میزان جذب زینک از طریق شربت یا قرص و کپسول وجود ندارد. با این حال شما میتوانید بنا به نیاز و ویژگیهای کودک یکی را انتخاب کنید. کودکانی که در بلعیدن قرصها مشکل دارند، احتمالاً شربت را ترجیح میدهند. از طرف دیگر نگهداری قرص روی سادهتر است و مصرف آن را در هر شرایطی ممکن میکند.
عوارض مصرف بیش از حد روی
همان طور که در جدول دیدیم، حداکثر میزان مجاز صرف زینک برای کودکان ۱ تا ۳ ساله ۷ میلیگرم، برای کودکان ۴ تا ۸ ساله، ۱۲ میلیگرم است.
امکان این که فرزند شما فقط از طریق خوراکیها مقدار بیش از حد روی دریافت کند، بسیار اندک است. اما استفادهی بیش از حد مکمل حاوی روی با تصور مفید بودن، از سوی والدین، یا مصرف سهوی آن به دلیل در دسترس کودک بودن، ممکن و متداول است. از علائم مصرف بیش از حد روی میتوان به از دست دادن اشتها، حالت تهوع، استفراغ، درد معده، اسهال و سردرد اشاره کرد. دریافت مقادیر بیش از حد روی به طور منظم، میتواند سطح عنصر مس را در بدن کاهش دهد، سیستم ایمنی را ضعیف کند و سطح کلسترول خوب یا همان HDL (high Density Lipoprotein) را نیز پایین بیاورد. به همین دلیل ضروری است با پزشک مشورت شود و بر اساس تجویز او، مقدار مصرف روی از حد مجاز، تجاوز نکنند.
چه ساعتی از شبانهروز برای مصرف مکمل حاوی زینک مناسبتر است؟
اگر مکمل حاوی روی شبها مصرف شود، فایدههای فراوانی به بدن خواهد رساند. روی در تولید دست کم ۳۰۰ آنزیم نقش دارد و صدها فرآیند در بدن ما، از تولید DNA گرفته تا ترمیم سلولها و تقویت سیستم ایمنی به آن وابسته است. این عنصر که اثرات شگفتانگیز بر سیستم ایمنی دارد، مثل هر ویتامین یا ماده معدنی دیگری که به تقویت سیستم ایمنی کمک میکند، نباید آن اول صبح و در حالت ناشتا مصرف شود. همین طور از مصرف آن با معدهی خالی نیز باید شدیداً پرهیز کرد، زیرا میتواند باعث تهوع و ناراحتی معده شود.